Dlaczego nowe szkodniki stają się coraz groźniejsze w Polsce?
Dlaczego nowe szkodniki stają się coraz groźniejsze w Polsce?
W ostatnich latach coraz częściej pojawiają się w Polsce inwazyjne owady i rośliny, które wcześniej nie występowały na naszym terenie. Szczególnie sprzyja temu ocieplenie klimatu. Łagodniejsze zimy i dłuższy sezon wegetacyjny pozwalają nowym gatunkom przetrwać i szybko się namnażać. Dodatkowo globalny handel np. roślinami ozdobnymi czy drewnem, ułatwia przypadkowe przenoszenie szkodników z innych kontynentów. Te niespodziewane gatunki potrafią być bardzo niebezpieczne ponieważ wypierają rodzime gatunki. Mają dynamiczny rozwój i łatwo przystosowują się do warunków. Zagrażają uprawom i ogrodom, niszczą plony, wymagają kosztownej ochrony lub prowadzą do strat sadów i terenów zieleni. Wpływają na bioróżnorodność i zdrowie ekosystemów, zmieniają strukturę środowiska, ograniczają funkcjonowanie ekosystemowe (np. zapylanie), a także mogą przenosić patogeny groźne dla ludzi i roślin.
Nowe groźne szkodniki w Polsce:
- Biedronka azjatycka (Harmonia axyridis)- Biedronka azjatycka po raz pierwszy pojawiła się w Polsce we wrześniu 2006 roku. Pochodząca z Azji biedronka azjatycka jest jednym z najskuteczniejszych inwazyjnych gatunków w Europie. Introdukcje miały miejsce jako metoda biologiczna zwalczania mszyc. Obecnie jest powszechna w Polsce, gdzie powoduje spadki liczebności rodzimych biedronek i zaburza równowagę ekosystemów. Zjada ich larwy, konkuruje o pokarm i nisze ekologiczne, co prowadzi do spadków lokalnych populacji naszych biedronek. Choć zjada mszyce, jej ogromna liczebność oraz negatywne skutki ekologiczne czynią ją jednym z najgroźniejszych bezkręgowców inwazyjnych w Polsce.
- Ćma bukszpanowa (Cydalima perspectalis)- pojawiła się w Polsce po raz pierwszy we wrześniu 2012 roku. Do roku 2020 szkodnik osiągnął pełen zasięg krajowy od północnej po południową granicę, czyli praktycznie w każdych województwach. Larwy tego motyla żerują na bukszpanach, powodując masowe defoliacje, osłabienie zdrowych roślin, a nawet ich śmierć. W Polsce nie objęto jej obowiązkowym monitoringiem fitosanitarnym, więc jej ekspansja była słabo kontrolowana, co znacznie utrudniło walkę ze szkodnikiem.
- Biały skoczek (Metcalfa pruinosa)- Pochodzi z Ameryki Północnej, po raz pierwszy zaobserwowany w Polsce około 2020 roku. Atakuje ponad 300 gatunków roślin, w tym rośliny sadownicze (jabłonie, grusze) oraz ozdobne i balkonowe. Larwy i dorosłe osobniki wysysają soki z roślin. Gdy żeruje, wydziela spadź, która sprzyja rozwojowi pleśni i powstawaniu czarnego osadu na liściach i pędach.
- Muszka plamoskrzydła (Drosophila suzukii)- Muszka plamoskrzydła pojawiła się w Polsce po raz pierwszy jesienią 2014 roku, kiedy to dorosłe osobniki złapano w pułapkach na plantacjach borówki i maliny na zachodzie i południu kraju. Atakuje owoce, głównie czereśnie, wiśnie, jabłka, jagody i inne. Składane jaja prowadzą do obecności larw wewnątrz owocu, co może skutkować poważnymi stratami i utratą jakości plonu.
- Dumek jałowcowy (Lamprodila festiva)-Ten błyszczący chrząszcz pochodzi z regionu Morza Śródziemnego, a w Polsce po raz pierwszy wykryto go w 2019 roku m.in. w Kampinoskim Parku Narodowym i na Mazowszu. Larwy drążą korytarze pod korą tui, jałowców i cyprysików, prowadząc do zamierania krzewów.
Monika Myślicka
Specjalista ds. rozwoju obszarów wiejskich
