Co to jest ekonomia społeczna? Jakie są rodzaje podmiotów ekonomii społecznej? Jakie są   możliwości wykorzystania ekonomii społecznej w kreowaniu rozwoju obszarów wiejskich? Na te i inne pytania można było uzyskać odpowiedzi podczas szkolenia „Ekonomia społeczna szansą na sukces”, które odbyło się 14 listopada 2017 roku w Gliśnie. Uczestnikami szkolenia byli mieszkańcy obszarów wiejskich i doradcy LODR, a wykłady poprowadziły Panie Anna Rekut i Liliana Oszywa z Biura Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej Zielona Góra w Gorzowie Wlkp.

Ekonomia społeczna to tylko jeden ze sposobów określenia działalności gospodarczej, która łączy w sobie cele społeczne i ekonomiczne. Bywa ona określana również jako gospodarka społeczna lub przedsiębiorczość społeczna. Ekonomia społeczna to most łączący osoby wykluczone z różnych przyczyn z resztą społeczeństwa, umożliwiający im powrót na rynek pracy.

Co to jest przedsiębiorstwo społeczne?
Przedsiębiorstwo społeczne to rodzaj podmiotu ekonomii społecznej, które charakteryzuje się następującymi cechami:

• jest to wyodrębniony podmiot prowadzący działalność gospodarczą, oświatową lub kulturalną, której celem jest:
  • integracja społeczna i zawodowa osób zagrożonych, polegająca na zatrudnieniu:
    • minimum 50% osób:
      • bezrobotnych lub
      • z niepełnosprawnościami lub
      • bezdomnych, uzależnionych od alkoholu, narkotyków lub innych środków odurzających, chorych psychicznie, długotrwale bezrobotnych, zwalnianych z zakładów karnych, uchodźców,
      • absolwentów CIS lub KIS;
    • minimum 30% osób o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności;
  • realizacja usług społecznych świadczonych w społeczności lokalnej, usług opieki nad dziećmi do lat 3, usług wychowania przedszkolnego, przy jednoczesnym zachowaniu zatrudnienia minimum 30% osób wymienionych powyżej;
• jest podmiotem, który nie rozdziela zysku lub nadwyżki bilansowej pomiędzy udziałowców, akcjonariuszy lub pracowników, ale przeznacza go na wzmocnienie potencjału przedsiębiorstwa jako kapitał niepodzielny oraz w określonej części na reintegrację zawodową i społeczną lub na działalność pożytku publicznego prowadzoną na rzecz społeczności lokalnej, w której działa;
• jest zarządzany na zasadach demokratycznych,
• wynagrodzenia kadry zarządzającej są ograniczone limitami,
• zatrudnia w oparciu o umowę o pracę, spółdzielczą umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną co najmniej trzy osoby, przy zachowaniu procentowych proporcji zatrudnienia określonych powyżej.

Jakie są formy prawne przedsiębiorstw społecznych?

• fundacja
• stowarzyszenie
• spółka non-profit
• spółdzielnia socjalna
• spółdzielnia pracy
• spółdzielnia osób prawnych
• ZAZ (Zakład Aktywności Zawodowej)
• NZOZ (Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej)

Kto może założyć przedsiębiorstwo społeczne?

• Grupy inicjatywne osób fizycznych, które chcą założyć przedsiębiorstwo społeczne i w jego ramach zatrudnić osoby zagrożone wykluczeniem społecznym lub ubóstwem
• Grupy inicjatywne osób prawnych, w szczególności organizacje pozarządowe, jednostki samorządu terytorialnego lub kościelne osoby prawne, które chcą założyć przedsiębiorstwo społeczne i w jego ramach zatrudnić osoby zagrożone wykluczeniem społecznym lub ubóstwem.
• Podmioty ekonomii społecznej (również będą to grupy inicjatywne) pod warunkiem przekształcenia w przedsiębiorstwo społeczne. Przedsiębiorstwem społecznym mogą stać się następujące podmioty ekonomii społecznej:
  • podmioty działające w sferze pożytku publicznego, które prowadzą działalność ekonomiczną i zatrudniają pracowników, choć ich aktywność nie jest oparta na ryzyku ekonomicznym; są to organizacje pozarządowe prowadzące działalność odpłatną i nieodpłatną pożytku publicznego;
  • podmioty sfery gospodarczej, które tworzone były w związku z realizacją celu społecznego bądź dla których leżący we wspólnym interesie cel społeczny jest racją bytu działalności komercyjnej; są to podmioty, które nie posiadają wszystkich cech przedsiębiorstwa społecznego; grupę tę można podzielić na cztery podgrupy:
    • organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą, z której zyski wspierają realizację celów statutowych;
    • zakłady aktywności zawodowej;
    • spółdzielnie, których celem jest zatrudnienie;
    • pozostałe spółdzielnie o charakterze konsumenckim i wzajemnościowym.

Jak wysokie wsparcie finansowe można uzyskać i dla kogo?
Bezzwrotne wsparcie finansowe (dotację) można otrzymać na stworzenie miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych (nowopowstałych lub istniejących) dla osób:

• bezrobotnych, najbardziej oddalonych od rynku pracy (zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym);
• bezdomnych, uzależnionych od alkoholu, narkotyków lub innych środków odurzających, chorych psychicznie, zwalnianych z zakładów karnych, uchodźców;
• niepełnosprawnych.

Na jedno miejsce pracy można uzyskać dotację w wysokości do 25 200 zł. Dodatkowo, w przypadku nowopowstałych przedsiębiorstw społecznych, można otrzymać wsparcie pomostowe na pokrycie kosztów związanych z zatrudnianiem danej osoby. Wsparcie pomostowe może być wypłacane przez pierwsze 6 miesięcy w wysokości 1 500 zł, a przez kolejne 6 miesięcy w kwocie 1 000 zł. Jedno przedsiębiorstwo społeczne może uzyskać dofinansowanie maksymalnie do wysokości 125 tys. zł. Warunkiem uzyskania wsparcia jest stworzenie miejsc pracy na minimalny okres 12 miesięcy.

Na co można przeznaczyć dotację?
Dotację można przeznaczyć na zakup:

• środków trwałych,
• wyposażenia wraz z kosztami dostawy, instalacji i uruchomienia,
• prac remontowo-wykończeniowych budynków i pomieszczeń,
• aktywów obrotowych do wysokości 15% dofinansowania (czyli zakupu np. surowców i materiałów związanych z działalnością produkcyjną lub usługową),
• autorskich praw majątkowych, praw pokrewnych, licencji, koncesji, zezwoleń;
• środków transportu, pod warunkiem, że nie będą służyły wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego towarów, będą dobrze uzasadnione w biznesplanie i wykorzystywane jedynie do celów związanych z wykonywaniem działalności; kwota przeznaczona na ten wydatek nie może przekraczać 50% wartości dotacji;
• promocji i reklamy, w tym utworzenia strony internetowej.

Na co można przeznaczyć wsparcie pomostowe?
Wsparcie pomostowe można przeznaczyć w nowopowstałych przedsiębiorstwach społecznych na:

• ZUS,
• administracyjne (w tym koszty czynszu lub wynajmu pomieszczeń bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą),
• eksploatację pomieszczeń (w tym m.in. opłaty za energię elektryczną, cieplną, gazową i wodę),
• usługi pocztowe,
• usługi księgowe,
• usługi prawne,
• telefon i Internet,
• zakup materiałów biurowych,
• działania informacyjno-promocyjne.

W trakcie spotkania przedstawiona została również szczegółowa oferta Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej w Zielonej Górze oraz konkretne przykłady już działających w województwie lubuskim przedsiębiorstw społecznych. W artykule wykorzystano informacje (pytania i odpowiedzi) opublikowane na stronie www.owes.zgora.pl.

Zainteresowani tematyką ekonomii społecznej mogą uzyskać więcej informacji także w Biurze OWES Zielona Góra, ul. Kombatantów 34, 66-400 Gorzów Wlkp. - tel. 95 735 81 64.

Tekst i foto      Wiesława Matyka